Θέατρο και λογοτεχνία: διασκευή και δημιουργική γραφή

Κωδικός μαθήματος
03ΤΧ250
Μονάδες ECTS
5
Εξάμηνο
Εξάμηνο Ε ή Ζ
Κατηγορία μαθήματος
Κατεύθυνση
Θεατρολογία
Διδάσκων καθηγητής
Περιγραφή μαθήματος
ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Στόχοι:Το μάθημα είναι θεωρητικό αλλά εργαστηριακό και έχει ως στόχο να διερευνήσει τη σχέση των λογοτεχνικών κειμένων με το σύγχρονο θέατρο μέσα από την εξέταση της διαδεδομένης πρακτικής της δραματοποίησης λογοτεχνικών έργων για τη σκηνή και τον κινηματογράφο κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Εισάγει τους φοιτητές σε ένα ευρύ φάσμα λογοτεχνικών κειμένων, κυρίως κλασσικών, που έχουν διασκευαστεί και παρουσιαστεί από σύγχρονους έλληνες και ξένους σκηνοθέτες και θέτει σημαντικά
ερωτήματα γύρω από την αισθητική και πολιτική λογική των μεταμορφώσεων της λογοτεχνίας σε θέατρο σήμερα. Επίσης, μέσω της διεξοδικής ανάλυσης επιλεγμένων παραδειγμάτων και την απόπειρα
δραματοποίησης λογοτεχνικών έργων, έχει ως στόχο να αναπτύξει την κριτική σκέψη αλλά επίσης και τις
δημιουργικές/καλλιτεχνικές δεξιότητες της μετατροπής του λογοτεχνικού κειμένου σε θέατρο αλλά και της δημιουργικής γραφής εκ του μηδενός ( εργαστηριακό μέρος).

Μαθησιακά Αποτελέσματα:Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, η/ο φοιτήτρια/ής αναμένεται:
●    να έχει προβληματιστεί γύρω από την αυξανόμενη τάση του θεάτρου να εμπνέεται από λογοτεχνικά κείμενα και να έχει αφυπνιστεί ως προς τις ιστορικές της διαστάσεις
●    να μπορεί να συνδέει την παραπάνω τάση σε σχέση με σύγχρονες θεωρίες του θεάτρου, της λογοτεχνίας και του πολιτισμού και επίσης να τις συνδυάζει με τις σύγχρονες εξελίξεις στο είδος του δραματικού λόγου/έργου
●    να αναλύει και να παρουσιάζει με επιστημονικό τρόπο παραδείγματα λογοτεχνοποίησης του θεάτρου και δραματοποίησης της λογοτεχνίας με βάση σύγχρονες παραστάσεις (εφαρμογή)
●    να συγκρίνει θεατρικές και κινηματογραφικές εκδοχές λογοτεχνικών έργων ως προς την ιδιαιτερότητα των μέσων μετεγγραφής τους
●    να έχει πειραματιστεί με τη δραματοποίηση ενός λογοτεχνικού έργου ως δημιουργική διαδικασία αλλά και ως διαδικασία συνειδητοποίησης των θεωρητικών προβλημάτων που εμπλέκονται στη διαδικασία αυτή όπως έχουν αναδειχθεί από το μάθημα ( πρακτική άσκηση/δημιουργική εφαρμογή).
 

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ

    Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
●    Αυτόνομη εργασία
●    Ομαδική εργασία
●    Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
●    Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου.

●    Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
●    Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης Επίσης,
●    Κριτική και αναλυτική σκέψη
●    Διεπιστημονική/ διακαλλιτεχνική θεώρηση, δημιουργικλη και ερευνητική ικανότητα
●    Καλλιτεχνική δημιουργικότητα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα διερευνά τις σχέσεις θεάτρου και λογοτεχνίας, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, κατά τις οποίες απαντά μια αυξανόμενη τάση δραματοποίησης λογοτεχνικών κειμένων ή, ευρύτερα, χρησιμοποίησης της λογοτεχνίας στο πλαίσιο του θεατρικού συμβάντος σε σύγχρονες πρωτοποριακές (avant-garde) παραστάσεις και δρώμενα. Ήδη τη «λογοτεχνοποίηση» του θεάτρου είχε προβάλει από παλαιά ως πρόταγμα ο Brecht, ενώ αντίστροφα τα σύγχρονα δραματικά έργα έχουν εγκαταλείψει την κλασσική μορφή τους ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα υπό την επήρεια του μοντερνισμού και ευρύτερα των θεατρικών και καλλιτεχνικών
πρωτοποριών που συνεχίστηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια του αιώνα, δίνοντας τη θέση τους σε μη δραματικές και «υβριδικές» μορφές θεάτρου. Διερευνάται το φαινόμενο της χρήσης μη θεατρικών έργων στο σύγχρονο θέατρο τόσο από θεωρητικής άποψης, στο πλαίσιο του μεταμοντέρνου και της ανάκαμψης της έννοιας του
«πολιτικού», όσο και από πρακτικής πλευράς, με αναφορά σε συγκεκριμένες δραματοποιήσεις λογοτεχνικών έργων στο θέατρο κυρίως αλλά και στον κινηματογράφο.
Επίσης διερευνάται η έντονη συνεργία των διαφορετικών τεχνών, η διάβρωση των ειδολογικών ορίων και των ιεραρχικών διακρίσεων μεταξύ τους στο σύγχρονο, «μεταδραματικό» θέατρο, το οποίο αντλεί από
λογοτεχνικά κείμενα, τον χορό και τα εικαστικά και δεν βασίζεται πλέον σε θεατρικά έργα, φτιαγμένων σύμφωνα με τα κλασικά πρότυπα. Πιο συγκεκριμένα, στο μάθημα εξετάζονται συγκριτικά διαφορετικές
απόπειρες θεατρικής μεταφοράς κλασσικών λογοτεχνικών έργων, όπως τα σονέτα του Σαίξπηρ, το έπος της
«Οδύσσειας» και το μυθιστόρημα «Ορλάντο» της Β. Γουλφ ο «Ηλίθιος» του Ντοστογιέφσκυ και
πεζογραφήματα του Κάφκα, από έλληνες και ξένους σκηνοθέτες θεάτρου, όπως ο Bob Wilson, μεταξύ άλλων. Στο πλαίσιο των μαθημάτων πραγματοποιούνται και επισκέψεις/παρακολούθηση σχετικών παραστάσεων.

Τέλος, δίνονται οδηγίες δραματοποίησης και αναπτύσσεται εργαστήριο διασκευής.
Το δεύτερο σκέλος του μαθήματος αφορά την εισαγωγή και την άσκηση στην δημιουργική γραφή και ιδιαίτερα τη θεατρική φόρμα.
Το μάθημα για τους φοιτητές/τριες του ΤΘΣ έχει ως προαπαιτούμενο την επιτυχή παρακολούθηση του μαθήματος του Β' εξαμήνου "Ρεύματα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας".
Tέλος, επειδή το μάθημα είναι εργαστηριακού χαρακτήρα, απαιτούνται τουλάχιστον 10 παρουσίες και η έγκαιρη παράδοση όλων των εργασιών για να είναι δυνατή η συμμετοχή των φοιτητών/τριών στην τελική εξέταση και στην επαναληπτική του Σεπτεμβρίου.


Το μάθημα αναπτύσσεται σε 13 μαθήματα. Η διδάσκουσα έχει αναρτήσει στο eclass όλα τα υπό εξέταση κριτικά κείμενα της βιβλιογραφίας, σημειώσεις και το υπό εξέταση καλλιτεχνικόυλικό, ώστε να έχουν πρόσβαση όλοι οι φοιτητές/τριες σε αυτά

*Η αρίθμηση αναφέρεται στην αντίστοιχη εβδομάδα του μαθήματος.
1.    ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΑΣΚΕΥΗΣ
Θεωρητικά    ζητήματα    της μεταφοράς
Η μεταμοντέρνα κατάσταση των διασκευών, μιμήσεων,
παρωδιών, αντιγραφών, παραλλαγών, μεταφορών
2.    ΘΕΑΤΡΟ    ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ-
Γενικά
3.    ΘΕΑΤΡΟ    ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Παραδείγματα
4. Παρακολούθηση Παράστασης και κριτική
5.    Παρουσίαση κριτικών των φοιτητών/τριών-
6.    Εργαστήριο Δραματοποίησης
Επιλεγμένα διηγήματα
7.    Εισαγωγή στην δημιουργική γραφή
8.    Εργαστήριο
δημιουργικής γραφής
9.    Εργαστήριο
δημιουργικής γραφής
10. Εργαστήριο
δημιουργικής γραφής
11. Παρουσιάσεις ατομικών εργασιών δραματοποίησης και εκτενής σχολιασμός
12. Παρουσιάσεις ατομικών εργασιών δραματοποίησης και εκτενής σχολιασμός
13. Παρουσιάσεις ατομικών εργασιών δραματοποίησης και εκτενής σχολιασμός
 

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Δραστηριότητα
Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου

Διαλέξεις

12

Σεμινάρια με ασκήσεις πράξης που εστιάζουν στην ανάλυση μελετών περίπτωσης /
Διαδραστική διδασκαλία
 

13

Εκπόνηση μελέτης (project)

15

Συγγραφή εργασίας ή δραματοποίησης

40

Εκπαιδευτικές επισκέψεις

10

Αυτοτελής μελέτη

15

Παρουσιάσεις

20

Σύνολο Μαθήματος 

125

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Μέθοδοι αξιολόγησης
●    Γραπτή εργασία τύπου δοκιμίου ή καλλιτεχνική δημιουργία (δραματοποίηση)
●    Βιβλιογραφική/παραστασιογραφική έρευνα και δημόσια παρουσίαση μελέτης εφαρμογής
Τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις αξιολόγησης γνωστοποιούνται από την αρχή του εξαμήνου στους/στις φοιτητές /τριες μέσω του e-class, στις περιγραφές μαθημάτων του Προγράμματος Σπουδών που αναρτάται κάθε ακ. έτος
στην ιστοσελίδα του Τμήματος και αναφέρονται και προφορικά στην τάξη.
 

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

•    CarlsonC. (2014). Η παράσταση. Αθήνα: Παπαζήση.
•    Cartmell, D., επιμ. (2008). The Cambridge Companion to Literature on Screen, Cambridge: Cambridge University Press.
•    Fischer-Lichte, E. (2011-12). Ιστορία του θεατρικού δράματος, τ. α’-β’, Αθήνα: Πλέθρον.
•    Harvey,D. (2009). Η κατάσταση της μετανεωτερικότητας, Αθήνα: Mεταίχμιο.
•    Hutcheon, L. (2006). A Theory of Adaptation, London: Routledge.
•    Jameson, F. (1999). Το μεταμοντέρνο, Αθήνα: Νεφέλη.
•    Lehmann, H.-T. (2006). Postdramatic Theatre, London:Routledge.
•    Sanders, J. (2005). Adaptation and Appropriation, London: Routledge.
•    Whelelan, Ι., επιμ. (1999). Adaptations: from text to screen, screen to text, London: Routledge.
•    Βαροπούλου, Ε. (2003). Το ζωντανό θέατρο. Δοκίμιο για τη σύγχρονη σκηνή, Αθήνα: Άγρα.

•    Πατσαλίδης, Σ. (2004). Από την αναπαράσταση στην παράσταση, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
•    Πατσαλίδης, Σ. (2012). Θέατρο και παγκοσμιοποίηση, Αθήνα: Παπαζήσης.
•    Τσατσούλης, Δ. (2011). Διάλογος εικόνων, Αθήνα: Παπαζήσης.
 

URL ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ECLASS

https://eclass.uop.gr/courses/TS220/

Μαθήματα Εξαμήνου